Warzelnia – serce każdego browaru
Browar bez warzelni nie ma racji bytu! To pierwszy dział browaru, gdzie rozpoczyna się proces produkcji piwa. To właśnie tutaj podstawowe surowce piwowarskie łączą się, a z wody, ziaren zbóż i chmielu powstaje brzeczka, która zmienia się później w wyśmienite piwo!
W XIX wieku browary często powstawały na wzniesieniach. W tamtych czasach w procesie warzenia piwa ogromne znaczenie odgrywał grawitacyjny przebieg produkcji. Warzelnie zawsze znajdowały się na najwyższym poziomie zakładu. Poniżej umiejscowione były kolejne oddziały gdzie następowały kolejne etapy procesu technologicznego. Na najniższym poziomie znajdowały się piwnice fermentacyjne i leżakowe.
Pierwsza warzelnia żywieckiego browaru, uruchomiona w 1856 roku posiadała następujące urządzenia: kadź zacierną, kadź filtracyjną, kadź pomocniczą, kocioł pomocniczy z mieszadłem (tzw. kocioł do gotowania gęstej roboty), kocioł do gotowania piwa z koszem chmielowym, pompy.
Przy produkcji piwa bardzo łatwo o zakażenie, dlatego warzelnia była budynkiem zaprojektowanym z myślą o utrzymaniu w niej jak największej czystości. Do budynku warzelni doprowadzono rury z zimną i ciepłą wodą, a w późniejszym czasie również parę technologiczną służącą do dezynfekcji. Każde urządzenie i naczynie natychmiast po użyciu było myte i wyparzane. Posadzka budynku miała liczne spady dla odprowadzania zanieczyszczeń.
W 1913 roku w browarze powstaje kolejny obiekt wyposażony w najlepsze urządzenia pochodzące z niemieckich i austriackich firm produkujących instalacje browarnicze. Wydajność tej warzelni na tzw. wybiciu, czyli w jednym cyklu produkcyjnym, wynosiła 350 hl. Wyposażono ją w najnowocześniejszy wówczas system gotowania parą. W latach 30. XX wieku zmodernizowano pneumatyczny system przesyłania słodu i zakupiono nowe śrutowniki. Wszystkie nowe urządzenia zostały wykonane z miedzi. W roku 1917 pod koniec I wojny światowej pokrywy miedziane kotłów zastąpiono pokrywami żelaznymi.
Współcześnie żywiecka warzelnia to przeszklona hala o wysokości paru pięter i powierzchni użytkowej 5 233,7 m2. Powstała w 1996 roku, a projektem technologii zajęła się niemiecka firma Huppmann GmbH. W hali widoczne są pokrywy kadzi wykonanych ze stali kwasoodpornej, dopuszczonej do kontaktu z żywnością. Największa kadź służy do filtracji zacieru. Jej średnica to 12,4 m a pojemność ok. 3 800 hl. Współcześnie pracą urządzeń w hali warzelni sterują przede wszystkim komputery. Urządzenia kontrolują wszystkie parametry procesu, jednak nad całością nieustanie czuwają wykwalifikowani i doświadczeni piwowarzy. Obecnie w Arcyksiążęcym Browarze w Żywcu obok nowoczesnej warzelni, działa też ta zabytkowa z 1913 roku.
Warzelnia w każdym browarze ma wyjątkowe znaczenie, jednak w miejscach o tak długiej historii jak Browar w Żywcu, jest to miejsce prawdziwie magiczne!
Źródła: Kronika żywieckiego browaru tom I 1975 rok, Spyra A., Zwierzyna G. 150 lat Browaru Żywiec „Tradycja i nowoczesność”, http://www.skm.com.pl/przemyslowe.html