Arcyksiążę Karol Stefan Habsburg
Kim był arcyksiążę Karol Stefan i dlaczego przeszedł do historii Żywiecczyzny? Warto poznać tę postać z rodu Habsburgów, która na stałe pozostawiła po sobie ślad w polskiej historii i gospodarce.
Karol Stefan Habsburg urodził się 5. września 1860 roku w Židlochovicach na Morawach. Jego rodzicami byli Karol Ferdynand Habsburg i arcyksiężniczka Elżbieta. Po śmierci ojca wraz z braćmi został przysposobiony przez stryja arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga, który nie posiadając własnych potomków płci męskiej, testamentem podzielił swoje posiadłości pomiędzy bratanków. Karol Stefan otrzymał dobra na Żywiecczyźnie.
![](https://grupazywiec.pl/wp-content/uploads/sites/5/2023/06/2860b83b1f_400_karol_stafan_habsburg.jpg)
Ogromną pasją Karola Stefana było morze. W wieku 15 lat rozpoczął naukę w państwowej Cesarskiej Akademii Morskiej w Fiumie, po ukończeniu której został mianowany chorążym na okręcie liniowym. Fascynowało go żeglarstwo, podróże i okręty. Był mocno zaangażowany w naukę i szybko zdobywał kolejne stopnie w służbowej hierarchii. 1891 roku został kapitanem, a trzy lata później już jako oficer, w czasie manewrów dowodził dywizjonem krążowników i flotylli torpedowców. W latach 1879-1880 uczestniczył w transoceanicznej podróży do Brazylii, Zachodnich Indii oraz Ameryki Północnej. W 1901 roku awansował na wiceadmirała, a w 1912 roku został admirałem floty austro-węgierskiej. Prywatnie kolekcjonował jachty i żaglowce, projektowane i wykonywane głównie w najlepszych stoczniach Anglii.
W 1886 roku Karol Stefan ożenił się z Marią Teresą z toskańskiej linii Habsburgów. Po ślubie zamieszkali w posiadłości na wyspie Lussin na Adriatyku, gdzie Arcyksiążę mógł oddawać się swojej pasji żeglując u wybrzeży półwyspu Istria i archipelagu chorwackiego. Tam wychowywali sześcioro dzieci przykładając szczególną uwagę do ich edukacji.
Karol Stefan był poliglotą, więc oczekiwał, że jego dzieci równie swobodnie jak on będą rozmawiać w języku niemieckim, angielskim, francuskim, włoskim i węgierskim.
Po otrzymaniu majątku w Polsce zrezygnował z czynnej służby wojskowej w marynarce. Najprawdopodobniej dwa lata po śmierci wuja, Karol po raz pierwszy odwiedził Żywiec. Wraz z rodziną zaczął uczyć się języka polskiego, poznawał historię Polski oraz polską kulturę. Początkowo Habsburgowie bywali w Żywcu głównie w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Zaangażowali polskich artystów i rzemieślników do rozbudowy zamku oraz przekształcili przypałacowy park. Karol Stefan zajął się działalnością gospodarczą. Dobra żywieckie obejmowały obszar około 50 000 ha, browar, tartaki i liczne fabryki. Im częściej przyjeżdżał do Polski, tym większą sympatię i zaufanie czuł do Polaków. Szybko zaczął traktować majątek w Żywcu nie tylko jako dochodowy interes, ale przede wszystkim jako swój dom. Brał udział w licznych akcjach społecznych, pomagał miejscowym, był filantropem i świetnym organizatorem. Miał wiele pasji, kochał morze, nowoczesne automobile, polskie malarstwo i muzykę.
Swoje dzieci wychowywał na obywateli Polski. Dwie córki wydał za Polaków. Jego dwaj synowie Karol Olbracht i Leon służyli w Wojsku Polskim walcząc z bolszewikami w 1920 roku. Kwestie dotyczące polskości traktował bardzo poważnie. W sierpniu 1921 roku Karol Stefan przyjął polskie obywatelstwo. Co ciekawe Karol Stefan Habsburg był ostatnią osobą, która miała realne szanse zostać królem Polski po zakończonych działaniach wojennych w 1918 roku. Władcy Niemiec i Austro-Węgier widzieli arcyksięcia austriackiego pochodzenia na tronie Polski. Tymczasem Karol Stefan, który coraz bardziej angażował się w sprawy polskie, nominację odrzucił, ponieważ uważał, że służyłby w takiej roli raczej Niemcom i Austriakom niż Polsce.
Stary arcyksiążę, bo tak nazywano go w Żywcu, zmarł 7 kwietnia 1933 roku. Do historii przeszedł jako admirał floty austriackiej, właściciel dóbr żywieckich w latach 1895-1933, a nade wszystko polski Habsburg.
Źródła: Tracz A., Błecha K. „Ostatni król Polski Karol Stefan Habsburg”, 2012. Firlej D., Jaworska K. Żywieccy Habsburgowie. Żywiec 2016.