Dlaczego Żywiec?
Zastanawialiście się kiedyś dlaczego to właśnie z Żywca pochodzi prawdopodobnie najlepsze piwo w Polsce? Odpowiedź jest jednocześnie prosta i zaskakująca – cały sekret tkwi w dostępności dobrej jakości surowców oraz właściwym położeniu na mapie. Reszta to kwestia szczęścia i dobrej organizacji!
Arcyksiążęcy Browar w Żywcu od początku swojego istnienia produkował piwa najwyższej jakości. Mimo że żywieckie piwo jest dziś jednoznacznie kojarzone z browarem założonym w 1856 r przez rodzinę Habsburgów, to tradycje piwowarskie regionu sięgają początków osadnictwa na Żywiecczyźnie, czyli liczą sobie ponad 700 lat. W 1448 roku, władający regionem książę oświęcimski Przemysław nadał miastu przywilej uprawy jęczmienia i warzenia piwa. Kolejno ziemia żywiecka przechodziła w ręce rodziny Skrzyńskich, króla Kazimierza Jagiellończyka, rodziny Komorowskich i żony Zygmunta III Wazy – Konstancji. Ta ostatnia, w 1626 r uporządkowała dotychczasowe nadania i przywileje oraz określiła finalnie kwestie związane z wyszynkiem. Zbudowało to podwaliny pod dalszy rozwój piwowarstwa w regionie. W XIX w na skutek rewolucji przemysłowej nastąpił schyłek piwowarstwa rolniczego i miejskiego na rzecz produkcji przemysłowej. Wtedy na arenę wkracza rodzina Habsburgów, dając początek Arcyksiążęcemu Browarowi w Żywcu, który szybko wyrasta na jednego z liderów wśród browarów w całej Galicji.
Aby móc produkować piwo o najwyższych parametrach, kluczową kwestią było zastosowanie surowców najwyższej jakości. Piwowarstwo w tamtych czasach potrzebowało do sprawnego funkcjonowania dużej ilości wody. Woda dla celów piwowarskich musiała być czysta, co często stanowiło problem w przypadku browarów folwarcznych i miejskich. To właśnie dostęp do krystalicznie czystej wody z górskiej rzeki Leśnianka w ogromnym stopniu zadecydował o lokalizacji browaru na gruncie Pawlusie, administracyjnie należącym do miejscowości Wieprz. Browar bazował także na lokalnych uprawach surowców, głównie jęczmienia, a niekiedy także owsa, kukurydzy czy ziemniaków. Uprawy chmielu, stanowiącego przyprawę do piwa, były powszechne na terenie Galicji, jednakże z czasem renomą zaczęły się cieszyć odmiany importowane, jak np. czeski chmiel Żatecki (Saaz).
O lokalizacji nowego browaru zadecydowały także inne czynniki. Ukształtowanie powierzchni, na której powstał browar, było niezwykle dogodne. Górzysty teren umożliwiał wykorzystanie sił grawitacyjnych w procesie warzenia piwa i pozwolił na optymalne zlokalizowanie piwnic leżakowych. Nie mniejsze znaczenie miały zaawansowane plany linii kolejowej, mającej połączyć Żywiec z Wiedniem i Lwowem. W 1881 r na Dworze Cesarskim wniesiono ustawę o budowie Kolei Transwersalnej, która miała zapewnić łączność z krajową siecią galicyjską i państwową austriacką. Największy interes mieli w tym Habsburgowie żywieccy, gdyż miało to zwiększyć możliwości eksportowe piwa z żywieckiego browaru. W browarze powołano firmowy tabor kolejowy, a w 1882 r zakupiono pierwszy wagon do przewozu zwany piwiakiem. W 1891 r ukończono budowę bocznicy kolejowej prowadzącej bezpośrednio na teren browaru, która miała długość 559 metrów.
Mieszkańcy Galicji coraz częściej sięgali po piwa żywieckie, a prestiż Arcyksiążęcego Browaru rósł. Na początku XX wieku eksport piwa żywieckiego stanowił już ponad 20% produkcji browaru. Znaczne ilości piwa wysyłano również na pozostałe ziemie polskie, mimo ograniczeń stawianych przez władze rosyjskie i pruskie. Piwa z Żywca zdobyły serca konsumentów również w innych rejonach Monarchii Austro-Węgierskiej, a na rynki niemieckie i do Rosji wysyłano cieszący się ogromną renomą Porter.
Jak widać wiele czynników przyczyniło się do wzrostu popularności Żywca oraz rozwoju tutejszego piwowarstwa. Obecnie po ponad 165 latach od uruchomienia zakładu nadal mają one duże znaczenie dla browaru.
Źródła: Spyra A., Zwierzyna G., 150 lat Browaru Żywiec – Tradycja i nowoczesność, Żywiec 2006, Spyra A., Zwierzyna G., Browar Żywiec 1856-2001, Żywiec 2001, Spyra A., Browarnictwo Galicji doby autonomicznej, Kraków 1994, Stankiewicz R., Wieczorek. E., Przez Galicję. Kolej Transwersalna, Wydawnictwo Eurosprinter 2009.