Karol Pietschka geniusz samouk
Na powstanie Browaru w Żywcu wpływ miało wiele wyjątkowych osób, jedną z najważniejszych na tej liście jest jego projektant – słabo dotychczas poznany przez historyków lokalny samouk, dla którego budynki te stają się dziełem jego życia.
Założenie nowoczesnego browaru w Żywcu od początku było jednym z priorytetów arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga i jednocześnie spełnieniem wizji jego ojca, zmarłego w 1847 r. Karola Ludwika. To dlatego Albrecht Fryderyk sprowadził na Żywiecczyznę najlepszych inżynierów z całej Europy, by wskazali dogodne miejsce pod budowę browaru. Lokalizacja podyktowana była dostępem do najlepszej jakości wody, zaawansowanymi planami budowy linii kolejowej łączącej region z Wiedniem, lokalnymi uprawami surowców i górzystemu ukształtowaniu terenu. Tak rozpoczęła się historia Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu.
Tak duża inwestycja wymagała również zatrudnienia fachowców w dziedzinie architektury. I tu na kartach historii pojawia się postać człowieka nieznanego w szerszych kręgach. Do dziś nikt nie wie nawet jak dokładnie wyglądał, nie ma jego portretu, ani nie został zidentyfikowany na arcyksiążęcych fotografiach. 31-letni absolwent zaledwie czterech klas i kursu murarskiego – Karol Pietschka, okazał się kontrowersyjnym, lecz słusznym wyborem.
Architekt urodził się w 1818 r w Wędryni na Śląsku Cieszyńskim. Do Żywca przyjechał w 1849 roku, kiedy to objął stanowisko adiunkta budowlanego w Dyrekcji Dóbr Żywieckich. Karierę rozpoczął już na początku lat 50-tych, jego pierwszym poważnym zadaniem na nowym stanowisku była przebudowa Starego Zamku. Następnie, z polecenia Albrechta Fryderyka Habsburga zaprojektował do dziś istniejący Pałac Habsburgów, zwany również Nowym Zamkiem.
Karol Pietschka zasłynął jednak przede wszystkim jako autor projektów wszystkich budynków Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu, które powstały w latach 1855-91. Do najważniejszych budynków jego autorstwa, które przetrwały do naszych czasów, należą słodownia z suszarnią oraz spichlerzami jęczmienia i słodu, warzelnia, laboratorium, hala maszyn, chłodnia, kotłownia z kominem, leżakownia z lodownią, bednarnia oraz budynki administracyjne i gospodarcze. Większość budynków zaprojektowanych przez Pietschkę można podziwiać do dziś, niektóre w ciągu upływających dekad zmieniły jednak swoje funkcje. Karol zaprojektował także budynki mieszkalne dla pracowników browaru.
Jego projekty były opracowane z ogromną pieczołowitością i wcale nie ustępują tym, wykonywanym przez najznamienitszych architektów ówczesnej Europy. Pietschka stosował skale zgodnie z obowiązującymi normami austriackimi. Wyjątkowej urody plany wykreślone tuszem, rzuty, elewacje, przekroje pokolorowane akwarelami zachowały się do czasów współczesnych.
Styl Karola Pietschki to różnorodność form i pomysłów. Czerpał z architektury istniejących już browarów oraz fachowych wiedeńskich czasopism, które zawierały nowoczesne rozwiązania architektoniczne, technologiczne i konstrukcyjne oraz podsuwały pomysły zastosowania innych materiałów budowlanych, np. żeliwa. Potrafił doskonale połączyć nowoczesną funkcję obiektu przemysłowego z jego piękną, historyczną formą. Stworzył własny styl architektoniczny, odznaczający się harmonią proporcji, pozostający w zgodzie z okolicą i charakterem użytkowym obiektu.
Większość swojego życia Karol Pietschka spędził na ziemi żywieckiej, gdzie oprócz realizowania pomysłów arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga, zaprojektował większość leśniczówek, gajówek, budynków gospodarczych, zajazdów, karczm, mostów, tartaków, kościołów, kapliczek, rezydencji oraz obiekty małej architektury ogrodowej.
W 1851 r. poślubił Józefę Gaber, z którą miał dwoje dzieci – Emeryka Antoniego Karola i Izabelę Alojzę. Przejeżdżając główną ulicą Żywca, pod adresem ul. Kościuszki 41, wciąż możemy podziwiać jego pięknie zachowany dom rodzinny, będący wcześniej budynkiem arcyksiążęcej propinacji, który sam zaprojektował. Karol zmarł na zawał serca w 1891 r. w wieku 73 lat.
Kontrowersyjny wybór projektanta Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu z perspektywy czasu może dziwić, jednak dzieło Karola Pietschki przetrwało próbę czasu i nawet dzisiaj zachwyca odwiedzających doskonałym połączeniem piękna i utylitaryzmu.
Źródła: Ruśniaczek W., Karol Pietschka – Archiducalis major geometra, w: Karta Groni XIV 1989, TMZŻ, Ż-c 1988, Bożek G., Żywieckie projekty Karola Pietschki – Architekta Arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga, K-ce 2004, Ruśniaczek W., Studium Historyczno-Architektoniczne Nowego Zamku w Żywcu, Tom I Nowy Zamek w Żywcu, Muzeum Miejskie w Żywcu 1989, Firlej D., Karol Pietschka – pierwszy architekt Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu, w: Tradycje Piwowarskie Żywiecczyzny. Browar Żywiec na przestrzeni 150 lat, Ż-c 2005, Husar B., Rozwój browarnictwa na Żywiecczyźnie i jego rozkwit w świetle planów architektonicznych Karola Pietschki, w: : Tradycje Piwowarskie Żywiecczyzny. Browar Żywiec na przestrzeni 150 lat, Ż-c 2005.